Başlıklar
Çıplak kedi Sfenks’le tanışın:
Ağırlığı, 3- 7 kg arasında seyreden bu orta sıklet tüysüz Kanadalının geçmişi, 1966’da Toronto’da doğal bir genetik mutasyonla kürksüz doğan Prune adındaki kediye kadar uzanıyor.
Dünyaya gelirken paltosunu unutmuş gibi görünen, özellikle alnına yerleşmiş kırışıklıklarla bu sıra dışı görüntüyü tamamlayan Sfenks, ortalama 8- 15 yıllık ömründe şaşkın bakışları fazlasıyla hak eder!
Limon şekilli (lemon- shaped) diye tanımlanan iri gözleri, uzun ince bacakları ve minik yastıkların üzerindeymiş gibi duran patileriyle her ne kadar kendine özgü bir zarafeti olsa da, kabul edelim;
Alıştığımız kedi tanımını zorlayan dış görünüşü ilk anda herkese hitap etmeyebilir.
Ama emin olun, eşsiz sosyal becerisi ve sevgi deposu oluşuyla fikrinizi değiştirmesi uzun sürmeyecek.
Zeki, enerjik, meraklı, herkesle arkadaş olmaya can atan dışa dönük karakteriyle evde her gün yeni bir gösteri sunmaya hazırdır!
Ancak sizin yeriniz ayrı. Öyle böyle değil, tutkulu bir aşktan söz ediyorum.
Gözü gözünüzde bir ilgi delisi, sevgi arsızıdır Sfenks.
Ancak karşılığını göremezse çenesinden kurtulamazsınız, ona göre!
Öte yandan bu şaşırtıcı kediyi çıplak diye tanıştırdığıma bakmayın, bu tam anlamıyla doğru değil.
Vücudunu saran incecik bir tüy tabakası var, ama ne yazık ki onu dış etkilere karşı korumakta yetersiz.
Hatta çoğunun bıyıkları bile yok!
Bu tüy cimrisi beden, onu tam zamanlı bir ev kedisi yapıyor, çünkü ısı değişimlerinden, özellikle düşük sıcaklıklardan korunması gerek.
Ayrıca, aynı eksiklik nedeniyle, derisi salgıladığı yağın fazlasını ememediği için, düzenli banyo seanslarına ihtiyacı var.
Yoksa hem bu narin afacanı enfeksiyonlara açık hale getirmek, hem de ev eşyalarını ve giysilerinizi berbat etmek işten bile değil!
Neyse ki yavruyken banyoya alıştırılan bir Sfenks, küvet keyfine hayır demez!
Bu arada, soğuk bir kış günü sıcacık evinizde otururken dizlerinize battaniye niyetine bir Sfenks alırsanız hem onu hem kendinizi çok mutlu edersiniz.
Çünkü kucağa bayılan kedinizin metabolizması o kadar hızlıdır ki, diğer kedilere göre vücut ısısı 2-3 (C) derece daha fazla!
Şimdi bu enerji küpünü yakından tanımadan önce künyesine bir göz atalım:
Kısaca Sfenks Kedisi
- Irk: Kısa tüylü/nadir.
- Ülke: Kanada.
- Grubu: Tam zamanlı ev kedisi (tam anlamıyla koruyucu bir kürke sahip olmadığı için açık havaya çıkarılmaması öneriliyor).
- Lakapları: Kanadalı Tüysüz, E.T, Kucak Kancası.
- İlk tescil tarihi: 2002/ CFA (60’ların sonundaki tescili 1971’de iptal edildi).
- Görünüm: Şeftali tüylü gövde, baş, boyun ve omuz çevresinde kırışıklıklar, fıçımsı göğüs, yuvarlak bel, kaslı kalçalar, uca doğru incelen kırbaç benzeri kuyruk, uzun bacaklar, kalın yastıksı pati tabanları, uzun yüz, limon şekilli iri gözler, büyük geniş kulaklar, çoğunlukla bıyıksız ama belirgin bıyık kökleri, 20- 25 cm boy, 33- 38 cm baş- kuyruk aralığı.
- Ağırlık: Dişiler 3- 5 kg, erkekler 3.5- 7 kg.
- Kürk: Vücudu saran belli belirsiz çok ince ve kısacık bir alt tüy katmanı. Bu ince katman ve derisinin pigmentleriyle belirginleşen tek veya alaca her renk. En çok beyazdan pembeye kadar olan tonlar, lekeler ve desenler.
- Göz rengi: Sıklıkla canlı bir mavi olmak üzere her renk.
- Yaşam süresi: 8- 15 yıl.
- Karakter: Sevgi dolu, zeki, enerjik, meraklı, oyuncu, konuşkan, sahibine çok düşkün. İlgiye doyamaz, kucakta oturmaya bayılır. Hızlı öğrenir, kolay eğitilebilir.
- Sosyal beceri: Çocuk veya yetişkin herkesle çok iyi anlaşır, kalabalık evleri sever. Kendisi gibi arkadaş canlısı ve uyumlu olduğu sürece diğer kedi ve köpeklerle arası çok iyidir.
- Enerji düzeyi: Yüksek.
- Özel beceri: Kapı açmakta üstüne yoktur. Kedi şovlarının aranan akrobatıdır!
- Genetik hassasiyetler: Kalp yetmezliği, Kas-sinir sistemi bozukluğu.
- Özel bakım: Haftalık düzenli yıkama, kulak ve tırnak bakımı.
Sfenks Kedisi karakteri
Sfenks’in adı, Antik Mısır’ın başı kadın, gövdesi uzanmış kanatlı bir aslan olan devasa heykellerinden geliyor.
Mısır’ın kedimizin ırkıyla bir bağlantısı olmasa da, o dev aslanların kanatlarının bir Sfenks’in enerji düzeyine çok uygun bir sembol olduğunu düşünüyorum!
Çünkü, kapı kolunu açmak üzere havalanmış, mutfak dolaplarının en üstünde ya da kütüphanenin son rafında bir Sfenks, çok sıradan bir görüntüdür.
Dur durak bilmeyen, ele avuca sığmaz, neşeli, deyim yerindeyse cin gibi bir afacanla karşı karşıyayız.
Dikkat çekmek için yapmayacağı şey yoktur; zıplar, tırmanır, kucağa atlar, omuza çıkar, kısaca ne yapar eder, günün yıldızı olmayı başarır.
Sfenks kedisi son derece sosyal bir kedidir ancak asıl ilgilendiği açık ara siz olacaksınız!
Eve döndüğünüzde kapıda karşılanmaya, evde bir gölgenin sizi sürekli takip etmesine, sabahları yatak odanızın, hatta tuvalet kapısının aniden açılmasına hazırlıklı olun.
Sahibine çok bağlıdır. Ömürlük bir aşkla sever, gözlerini sizden alamaz.
Gürültücü ve çenebazdır.
Neşeliyse kuş gibi şakıyabilir, kızdıysa duyup duyabileceğiniz en tiz cırlamaları çıkartabilir ve tabii kendisine yeterli zaman ayrılmadığını düşünürse uzun mızmızlanmalar kaçınılmaz olur.
İlgi
Sfenks kedisi için fazla ilgi diye bir şey yoktur! Sevilmek, okşanmak, kucakta oturmak, oyun oynamak, durduk yerde hokkabazlıklar yapmak için her türlü fırsatı değerlendirir.
Evde yalnız kalmak ona göre değildir. Bu nedenle, evinden çalışanlar, geniş aileler ve emeklilik yıllarını yaşayanlar için mükemmel bir ev arkadaşı olur.
Çocuklarla sosyalleşmeye bayılır. Çok çabuk arkadaşlık kurar.
Her ne kadar hareket onun göbek adıysa da; kucakta bir yerden bir yere taşınmaktan, dinlendiği ya da uyuduğu zamanlarda rahatsız edilmekten hoşlanmaz.
Oyun
Zekasıyla dikkat çekici bir kedi olduğu için kedi labirentleri, ışıklı toplar, çok kademeli kedi ağaçları ilgisini çekebilir. Ama bir oyuncakla tek başına oynamaktan çok, sizle ya da daha kalabalık oyuncu grubuyla sosyalleşerek oynamayı tercih eder.
Diğer hayvanlarla sosyalleşme
Sfenks kedileri genellikle bölgeci kediler değildir. Onun için, evde bir başka kedinin ya da köpeğin varlığı bir tehdit değil, yeni bir oyun arkadaşı anlamına gelir!
Çok sevecen ve çabuk uyum sağlayan doğalarıyla benzer özellikte hayvanlarla, sizin kontrolünüzde bir tanıştırma faslından sonra kısa sürede kaynaşabilir.
Agresif, bölgeci ve gergin evcil hayvanlarla bir araya getirilmesini tavsiye etmem. Narin derisinin herhangi bir saldırıya ve kavgaya karşı çok kırılgan bir dokuda olduğunu hatırlatayım!
Eğitilebilirlik düzeyi
Uluslararası kedi şovlarının göz dolduran ırklarından Sfenks’ler, yüksek zekaları, hızlı öğrenme kabiliyetleri nedeniyle türdeşlerine göre çok kısa sürede eğitilebilirler.
Bu eğitim, basit komutlardan karmaşık düzeneklere kadar çok çeşitli düzeylerde olabilir.
Hollywood’un Sfenks Kedisi: Mr. Bigglesworth
1997’de, Amerikan film endüstrisinin sinemaseverlere armağan ettiği ünlü kediler kervanına bu kez de bir Sfenks kedisi dahil olmuştu.
Ünlü Amerikalı komedyen ve aktör Mike Myers’in yazdığı ve oynadığı komedi- macera türündeki Austin Powers casus filmleri üçlemesinde, Mr. Bigglesworth adında bir kediyi canlandıran ve gerçek adı Ted NudeGent (çıplak centilmen Ted) olan Sfenks kedisi en az diğer oyuncular kadar ilgi topladı.
Filmde, Myers’ın canlandırdığı kötücül Dr. Evil karakterinin pek düşkün olduğu kedisi Mr. Bigglesworth olarak tanıdığımız Ted, daha önce bir kedi yarışmasında şampiyon olmuş ve herhalde rolü de böyle kapmıştı!
Ülkemizde de Avanak Ajan adıyla gösterilen film serisinin setindeki günlük yoğunluktan etkilenmemesinin en önemli sebebi, kuşkusuz, kedi şovlarından, insan kalabalığına ve gürültüye alışkın olmasıydı.
Öte yandan tek sebep bu olmasa gerek.
Çünkü; dikkat çekici zekası ve eğitimi sayesinde, tüm film ekibini ve beyazperdede izleyenleri hayran bırakan performansıyla, verilen talimatlara harfiyen uyarak oyunculuğuyla göz doldurmuştu!
Unutmadan not düşelim; yine ‘90’lı yıllarda, ciddi bir izleyici kitlesine sahip olan Amerikan TV dizisi Friends’in bir bölümünde, dizi karakterlerinden Rachel bir Sfenks kedisi sahiplenmişti!
Sırada kedimizin sıra dışı görüntüsünün detayları var.
Sfenks Kedisi fiziksel özellikleri
Genel görünüm
Bazılarının bedeni tamamen tüysüz olmakla birlikte çoğunda dokunanda kadife hissi yaratan kürkümsü bir doku var aslında.
Ama, vücudunu kaplayan bu çok ince ve kısacık tüyler öyle narin ki; dokunmadan farketmek neredeyse imkansız.
Bu tüyler, özellikle kulaklarının dış yüzeyinde, burnunda, kuyruğunda ve patilerinde biraz daha yoğun olabiliyor.
Baş ve göğüs kısmında, bazen de ensesiyle beli arasında gevşeyen derisi derin kırışıklıklar oluşturuyor.
Genç yaşında bir hayli yıpranmış bir ihtiyara bakar gibiyiz!
Vücudunda, baş ve omuz çevresi dışında kırışıklığı bulunmayan; derisi gergin ve onu saran ince şeftali tüylerine sahip Sfenks kedileri, ırkının iyi birer temsilcisi olarak kabul ediliyor.
Hafif bombeli göğsü, fıçımsı (barrel-like) görünür.
Yuvarlak beliyse; ırkın bir özelliği olarak sanki az önce tıka basa yemiş gibi görünen şişkin bir karınla (pot belly) son bulur.
Bu bazen o kadar belirgindir ki yağlı, şişko bir kedi zannedebilirsiniz!
Aksine orta karar bir irilikte olsa da kedimiz kaslı bir bedene sahiptir.
Uzun bacaklar, etine buduna dolgun kaslı kalçalar, bitime doğru incelen kırbaç benzeri kuyruk, tabanları kalın, biçimli patiler Sfenks kedisinin diğer ayırt edici vücut özellikleri.
Arka bacaklar öndekilerden uzun ve güçlü.
Evde oradan oraya uçup kaçmasına, yüksek mobilyaların tepelerine ustalıkla zıplamasına şaşmamak gerek!
Erkekleri dişilerden biraz daha ağır ve iri olabilir.
Ayrıca, erkeklerin boyunları daha kaslı.
Yüz
Sfenks kedilerinin kaslı boynunun taşıdığı, hatları belirgin yüzü enine değil, daha çok boyuna gelişmiş.
Belirgin elmacık kemikleri, alında kırışıklıklar dikkat çekici.
Dış kenarı iç kenarına göre biraz daha yukarıda kalan ve yüzüne göre hayli iri olan gözleri belki de bu yüzden limon şekilli olarak tarif ediliyor.
Gözler, doğduğunda açık tonlarda olup olgunlaştıkça daha koyu ve belirgin tonlara ulaşan her renkte olabilir ama sıklıkla parlak bir mavi.
Büyük dik kulaklarının geniş tabanı hemen hemen gözlerin üst sınırının her iki yanından başlar. İçlerinde tüy yok ya da yok denecek kadar az ama dış yüzeyleri yine yumuşak ince kısa tüylerle kaplı.
Düz olan burnunun üstü ve kulakların dışı daha kadifemsi bir tüy yoğunluğuna sahip.
Burnunun her iki yanına kare şeklinde yerleşmiş bıyıksız bıyık kökleri neredeyse zarif minik dövmeler gibi duruyor.
Evet, çoğu Sfenks kedisi bıyıksız.
Olanların bıyıkları da çok kısa ve cılız, kimi zaman da az önce kapıya sıkışmış gibi kırık görünür!
Kedilerin bıyıkları (whiskers), sensör tüylerdir. Vücutlarındaki diğer tüylere göre kalın ve az sayıdalar.
Bir kedi, baş, boyun ve ön bacaklarında bulunan bu tüylerin yardımıyla yakınlardaki nesneleri algılar, gece keşiflerine çıkar.
Peki bıyıksız bir Sfenks kedisi bu tüylerin yokluğunda ne yapıyor?
Sağa sola çarpıp yönünü şaşırmıyor elbette!
Aksine, hiçbir eşyayı devirmeden müthiş bir denge ve dikkatle kapı kanatlarının tepesine, mutfak tezgahlarının üstüne çıkıp yürüyebilecek kadar akrobasi ustası!
Kuyruğundan destek alıyor olabilir mi?
Belki ırkın geçirdiği doğal mutasyonun bir sonucu, kimbilir?
Bu konuda yeterli veri, kesin bilgi bulamadım. Bileniniz varsa, lütfen paylaşsın, merak etmiyor değilim.
Kürk
Sfenks kedisinin vücudunu kaplayan ve dokunana süet duygusu veren ince tüy tabakası gözle fark edilmeyecek kadar kısa ve seyrek dedim ama, yine de Sfenks kedisini kısa tüylü kedi ırkları sınıfına sokmaya yetiyor.
Bir Sfenks kedisinin kürk rengi diye tarif edilen ise bu zayıf tüylerle derisinin pigmentlerinin birlikte oluşturduğu tonlar.
Siyah, kızıl, krem, beyaz, alaca; her renk, her ton ya da desende olabilir.
Ama genellikle bizi çıplak olduğuna ikna eden pembe rengin neredeyse tüm tonları sık görülüyor.
Elinizde bıraktığı güzel duygu bir yana, kürksüzlüğü Sfenks kedisinin en zayıf noktası aslında.
Bu tüyler ancak vücudunun sahip olduğu ısıyı korumaya yardım ediyor. Ona fazladan ısı sağlamıyor. Ayrıca darbelere karşı daha kırılgan hale getiriyor.
Kaldı ki, derinin kendini ve tüyleri dış etkenlere karşı korumak için salgıladığı yağ, yetersiz tüyler tarafından emilemediği için kediniz temizlenmezse bir yağ topağına dönüşüyor!
Kendini temizleyerek kurtulamayacağı kadar yoğun olan bu yağ tabakası, kedinizi haftada en az bir kez yıkamanızı gerektiriyor.
Sfenks Kedisi antialerjik bir kedi mi?
Hayır.
Alerjisi olanlar için, neredeyse tamamen tüysüz oluşu çoğu kediye göre bir Sfenks kedisini daha uygun bir ev arkadaşı yapıyor, doğru.
Bazı alerjik kedi severler, etrafta öbek öbek dökülüp uçuşan tüyler olmayacağından bu kadarını tolere edebiliyor, ancak uyarayım:
Sfenks kedilerinin salyasında ve derisinin azımsanmayacak kadar çok ürettiği yağın içeriğindeki bazı proteinler de son derece alerjik olabilir.
Metabolizma hızı ve vücut ısısı
Bir Sfenks kedisine dokunduğunuzda yaz günü öğle güneşinde kalmış bir plaj topunu tutmuş gibi hissedebilirsiniz!
Bedenlerinin bu kadar sıcak olmasının nedeni, metabolizma hızlarının yüksek oluşu.
Bir kedinin normal vücut sıcaklığı 38-39 C derece arasında değişirken Sfenks kedilerinde bu değerler 2-3 derece daha yüksek olabiliyor.
Bu nedenle oda sıcaklığı çok önemli.
Kürksüz olması kadar yüksek vücut ısısı da, azalan ya da artan anormal ısı değişimlerinden olumsuz etkilenmesine sebep olur.
Bir Sfenks kedisinin yaşadığı ortamda, yazın klimayı sonuna kadar açmak, kışın evi fırına çevirmek çok tehlikeli olabilir.
Ortalama 23- 25 C derece oda sıcaklığı ideal. Bir iki derece altı ya da üstü olabilir.
Aslında size kolay bir yol önereyim;
Eviniz; kışın kat kat giyinmek zorunda kalmadığınız kadar ılık ve yazın terlemenize neden olmayacak kadar serinse bu ölçü kediniz için de gayet uygun!
Yavru dönemi
Pek çok kedi ırkına göre doğduktan sonra hızlı büyümelerine rağmen Sfenks kedisi yavruları, kürksüzlükleri nedeniyle özellikle solunum yolu enfeksiyonlarına açıktır.
Bu nedenle uygun ısıdaki korunaklı ortamlarda anneleriyle geçirecekleri ve süt emecekleri sürenin 12 ile 16 hafta olması gerekli görülüyor.
Bazı saygın yetiştiriciler, yavruları 14 haftadan önce bulundukları yerden ayırmıyor.
Bu sürelerden önce farklı bir ortama taşınan, annesinden ayrılan yavruların çevrelerine uyum sağlayacak sağlık koşullarına kavuşmaları güç.
Doğduktan sonra yeterince güçlenen ve bir iki ay içinde anne sütüne ek olarak yumuşak mamaya geçen yavrular, ancak çevresel koşullara direnç kazandıktan sonra sahiplenilmeli.
Sfenks kedisi yavrusu, gerekli veteriner kontrolleri yapıldıktan ve herhangi bir enfeksiyon taşımadığı anlaşıldıktan sonra yaşadığınız alanla tanışmaya hazırdır.
Önceden yumuşak bir kedi yatağı ve battaniye hazırlayıp; yüksek protein, vitamin ve mineral içeren kaliteli ve yavrular için özel mamalardan aldıktan sonra eve getirirseniz daha pratik olur.
Islak ve kuru olabilen hazır yavru kedi mamaları; kılçık ve kemiklerinden özenle ayrılmış, yiyebileceği büyüklükte parçalara ayrılmış pişmiş balık ve et verebilirsiniz.
Bunlar dışında sos, sarımsak, soğan, sebze karıştırılmış yemekler, süt, çiğ yumurta ve çiğ et ürünleri kediniz için tehlikelidir.
Yavrular hareketli ve iştahlı olacağından günde en az 3-4 kez beslemeniz iyi olur.
Kedinizin kilosu yiyeceği günlük toplam miktarı belirler:
- 5. haftaya kadar; kilo başına 175 gr (6 öğünde)
- 5- 10 hafta arası; kilo başına 150 gr (5 öğünde)
- 10- 20 haftaya kadar kilo başına 85 gr (4 öğünde)
- 30- 40 haftaya kadar kilo başına 65 gr (3 öğünde)
Bu arada minik Sfenks kedileri de yetişkin olanlar gibi haftada bir kez yıkanmaya, kulak ve tırnak bakımına ihtiyaç duyacak.
Yavru kedileri kolay yıkamak için küvete ya da lavaboya yerleştirebileceğiniz küçük bir leğen edinmeniz işinizi kolaylaştırabilir.
Sfenks Kedisi bakımı
Sfenks Kedisi için uygun ev ortamı nasıl olmalı?
Öncelikle, bir termometre edinmenizde fayda var.
Evin ısısı ne çok soğuk ne çok sıcak olmalı.
Ama hangi mevsim olursa olsun ısı 21 C’nin altına düşmesin.
Evet, vücut ısısı yüksektir ama kürksüzlük nedeniyle soğuktan çok çabuk etkilenip üşütebilir.
Zeki kediniz; yorgan ya da battaniye, az önce önünden kalktığınız bilgisayarın üstü, radyatör veya şömine önü gibi evdeki en sıcak noktaları bulmakta usta olsa da;
Yeterince ısınması için sizin desteğiniz şart.
Yumuşak dokulu birden fazla minik kedi battaniyesi ve kedi yatağı bulundurmak iyi olur.
Hatta artık, Sfenks kedileri için ısıtmalı kedi yatakları bile var.
Bütçenizi aşıyorsa, normal bir elektrikli battaniye de kullanabilirsiniz.
Özellikle kış aylarında pet dükkanlarında çokça çeşidi olan yumuşak kedi kazakları ve giysiler giydirmek de bir seçenek.
Tüm bu malzemeleri, vücudunun ürettiği yağı göz önüne alarak haftada bir iki kez yıkayıp değiştirmeniz hijyeni açısından önemli.
Gelelim güneşli günlere…
Bir Sfenks kedisinin derisi soğuğa olduğu kadar aşırı sıcağa ve güneş ışınlarına da duyarlıdır.
Kısa sürelerle gün ışığı tüyleri için faydalı ancak, günde birkaç dakikalık periyodları geçmemeli.
Özellikle uzun süre direkt güneşe maruz kalması, deri kanserine kadar uzanabilecek bir dizi ciddi cilt sorununa yol açabilir.
Bu nedenle, çok ve direkt güneş alan odanız varsa ve kedinizin girmesine izin veriyorsanız sizin kontrolünüzde olmasına dikkat etmenizi tavsiye ederim.
Hatta evde değilseniz o odayı kilitleyerek girmesini önlemek iyi olur, çünkü sıcak seven bir kedi olarak pencere kenarında kendini pişirmeye kalkışabilir!
Ayrıca, kademeli olan kedi ağaçlarından ve bir tırmalama tahtası bulundurmak zıplamayı, tırmanmayı seven hareketli bir Sfenks kedisi için eğlence kaynağı olacaktır.
Yıkama
Normal bir kedinin derisindeki yağ bezleri kürkünü dış etkenlerden korumak için yağ üretir. Kedi kendini temizlerken yağın fazlasını alır.
Maalesef tüysüz denecek kadar kısa ve zayıf tüyleriyle Sfenks kedisi, derisindeki yağı tek başına temizleyemez.
Böyle olunca, kısa sürede biriken yağ, sadece kedinize dokunduğunuzda elinize değil, dolaştığı, oturduğu, yattığı her yere bulaşmaya başlar.
Hatta bu süre uzarsa kedinizin bedeninden yayılan yoğun bir koku alabilirsiniz!
Bazı Sfenks kedisi sahiplerinin kedilerine “yağ topu” ismini vermeleri boşuna değil!
Üstelik bu yağlı dokunun iz bırakması ikincil bir sorun.
Eğer kediniz bu katmandan kurtulamazsa deri enfeksiyonlarına açık hale gelir.
Kısaca; belki bir Sfenks kedisi için düzenli tarama seanslarına gerek yok ama haftada en az bir kez yıkanması şart!
Ama gözünüz korkmasın, çünkü daha minik bir yavruyken küçük bir leğendeki ılık suya girmeye alıştırırsanız Sfenks kedileri çok kısa sürede yıkanmanın, özellikle sonrasında rahatlamanın tadını çıkarmayı öğrenir.
Kedinizi banyonuzun küvetinde yıkayabileceğiniz gibi, yine küvete yerleştireceğiniz orta büyüklükte bir leğende de yıkayabilirsiniz.
Bunun avantajı; kedinizi sokacağınız suyun ne çok sıcak ne de çok soğuk olmamasını önceden garantileyip kedi şampuanıyla köpürterek ona hazır hale getirebilmektir.
Tabii, banyonuzun da uygun sıcaklıkta olması, kapı ve varsa pencerelerinin kapalı olmasına dikkat edin.
Kendi şampuanınızı kullanmayın, içindeki kimyasallar kedinize zarar verecek türde olabilir.
Sabunsuz ve doğal içeriklerle üretilen (hindistancevizi yağı, aloe vera vb) kedi şampuanlarından pet dükkanlarında bulmak mümkün.
En uygun olanı veterinerinize de sorabilirsiniz.
Yumuşak bir sünger yardımıyla şampuanlı suyu kedinizin başına gelmeyecek şekilde tüm vücuduna uygulayın.
Kırışıklık oluşturan gevşek derilerin kıvrımlarını iyice yıkamayı unutmayın, yağ bu çukur bölgelerde daha çok birikir.
Poposunun arkasını ve patilerinin tırnak aralarını da ihmal etmeyin.
Yüzünü ve kulaklarını ise, ıslak süngerdeki fazla suyu sıktıktan sonra silerek temizleyin. Gözlerine ve kulak içlerine su kaçmamasına özen gösterin.
Sonrasında duş başlığıyla ya da bir maşrapayla çok basınçlı olmayacak şekilde ve yine ılık duru suyla bu kez şampuanlanmış deriyi iyice durulayın. Yüzünü ve kulaklarını da durulanmış bir süngerle silin.
Banyo bittikten sonra kedinizi yumuşak ve mümkünse sıcak bir havluyla hemen kurulamanız hassas olan derisinin çatlamasına engel olur.
Bu yıkama seanslarını haftada en fazla ikiyle sınırlı tutmanız, aşırıya kaçmamanız yerinde olur. Aksi takdirde, kedinizin cildi aşırı kuruyup zarar görebilir.
Kulakların temizliği
Sfenks kedilerinin, büyükten daha da büyüğe çeşitli boyutlarda dik ve geniş kulaklarının pembe iç yüzeyi çoğu zaman tüysüzdür.
Olanlarınki de çok az, minicik ve zayıftır.
Yani, tıpkı bedeni gibi yağ ve kir biriktiren kulakları da yıkanma seansları dışında haftada en az bir kez temizlenmeli.
Yumuşak bir bezi ya da bir parça pamuğu suyla nemlendirerek kulağın iç yüzeyini çok bastırmadan silin.
Pamuk çubuklar kullanmayın, bezi ya da pamuğu kulak kanalına sokmayın.
Her iki kulak için ayrı pamuk kullanmanız iyi olur.
Yıkanma günlerinde, kedinizin kulağına su veya köpük kaçırmaktan çekiniyorsanız, kulak temizliğini banyodan önce yapabilirsiniz.
Tırnak bakımı
Her kedi gibi Sfenks’in de iki haftada bir tırnak kontrolüne ihtiyacı olur.
Tırnaklar çok uzarsa alta doğru kıvrılarak pati tabanına ve evdeki örtü ve döşemelere, eşyalara zarar verir.
Bir tırnak bakım seti edinmek işinizi kolaylaştırabilir.
Sadece uçlarından kesmeniz yeterli.
Derin kesip kanama veya yaralanmaya yol açmaktan endişelenirseniz nasıl yapacağınızı veterinerinizden öğrenebilirsiniz.
Ancak Sfenks kedisinin tırnak bakımı bununla bitmiyor, çünkü yağlı deri sorunu patiler ve tırnak araları için de geçerli.
Haftalık banyosunda iyice temizlediğiniz tırnak aralarını, hafta içinde yine bir kez kontrol edin.
Tırnakların üzerindeki tüysüz deri kıvrımları ve tırnak altları yağ biriktirmeye çok uygun olduğundan yine nemli bir bez ya da pamukla hafifçe silerek temizlenmeli.
Tırnak aralarını kolayca ve kedinizin canını yakmadan açabilmek için patisinin ortasına parmak uçlarınızla alttan ve üstten hafifçe bastırmanız yeterli, tırnaklar yuvalarından ileri doğru çıkacaktır.
Diş bakımı
Bir Sfenks kedisi için olmazsa olmaz yıkama, kulak ve tırnak temizliğinin yanı sıra her kedi için gerekli olan diş bakımını da hatırlatmadan geçmeyeyim:
Haftada bir kez, kediler için özel üretilmiş ya da çocuklar için satılan küçük bir diş fırçası üzerine yine kedilere özel macunlardan bir parça sıkıp dişlerini yavaş ve hafifçe fırçalayın.
Onu diş kayıplarından, ağız kokusu ve enfeksiyonlardan korumaya büyük faydası olur. Ayrıca bu sayede diş etlerini de kontrol etmiş olursunuz.
Çok sık olmamakla birlikte Sfenks kedilerinde kimi zaman ağız için sorunları görülebiliyor.
Bir kedinin ağzındaki bir yara, kanama, koku ya da renk değişimi başka pek çok hastalığın habercisi olabilir.
Kendi diş macununuzu kullanmayın, içeriği kedinize zarar verebilir.
Huysuzluk etmemesi için et ya da balık aromalı macunları deneyebilirsiniz.
Dişlerini banyo günlerinde fırçalamak daha pratik bir çözüm gibi görünüyor.
Tüm bu haftalık bakımları özenle yapmanız, kedinizin sağlıklı ve mutlu uzun bir ömür sürmesinde kuşkusuz çok önemli.
Ancak, veteriner kontrolleri, aşı takvimin zamanında uygulanması, hiç sorun olmasa bile yılda en az bir kez mini bir check-up gibi düşünüp uzmana görünmeniz yerinde olur.
Beslenme
Tam da yağlı derisinin ne kadar bakım gerektirdiğinden bahsetmişken bu yağ miktarının Sfenks kedisinin diyetiyle de yakından ilgili olduğunu söyliyeyim.
Kuru ve/veya konserve ıslak mama; seçiminiz ne olursa olsun kesinlikle bol protein, vitamin, aminoasitler ve mineraller içeren kaliteli hazır mamalar öneririm.
Çok hareketli ve kaslı olan Sfenks kedisinin ihtiyacı, tüm içeriklere uygun oranda sahip, az yağlı ve takviye gıda gerektirmeyen mamalardır.
Bu tür mamalar, derisindeki yağ üretimini de dengeler ve enfeksiyon riskini azaltır.
Çok enerjik olduğu için iştahını kontrol etmekte zorlanabilir, bu sizin denetiminizde olmalı.
Sabah ve akşam olmak üzere en fazla iki kez beslenmesi; aşırı miktarlarda ödül mamasından uzak durulması; su kabında her zaman taze ve temiz suyunun olması genel önerilerim.
Kedinizin kilosuna göre, kilo başına 80 gr ıslak veya 20 gr kuru mama günlük ihtiyacı için yeterli bir ölçü.
Sfenks kedisi, ciğer, et ve balık meraklısıdır.
Suyunun içine başka bir gıda eklemeden haşlayarak ya da pişirerek evde hazırlayacağınız bu protein kaynaklarını da ayıklanmış ve parçalanmış olarak verebilirsiniz.
Tüm bu seçenekleri, kedinizin yemek tercihlerini de deneyip öğrenerek bir arada veya dönüşümlü olarak vermek mümkün.
Tabii kedinize uygun beslenmenin en doğru içerik, çeşit ve miktarını belirleyecek olan öncelikle veterineriniz olacaktır.
Bu arada küçük bir not;
Sfenks kedilerinin yüksek metabolizma hızları, yediklerini de hızla sindirmelerine neden olur.
Bu da, kum kabının çok sık dolması anlamına gelebilir!
Kumunu her gün bir iki kez kontrol etmeniz ve gerekirse temizleyip değiştirmeniz her ikiniz için de daha sağlıklı olur.
Sfenks Kedilerinde sık görülen hastalıklar
Kalp yetmezliği
Erkeklerde dişilere göre daha sık ve daha erken dönemlerde (19.ay) görülebilen kalp yetmezliği, kalp kasında (Miyokard) görülen anormal kalınlaşma ve fonksiyonlarında düzensizlikle kendini gösterir.
Kanın kalpten vücuda pompalanmasında zorluklar ortaya çıkar. Bu da vücudun diğer organlarını etkiler.
Belirtileri:
- Nefes almada güçlük
- Sık nefes alma
- Arka bacaklarda hareket kaybı/felç
- İştahsızlık
- Halsizlik
- Uyuşukluk
- Kilo kaybı
Önlem: Çoğu zaman hiç belirti göstermeden sinsi bir şekilde ilerlediğinden kalp yetmezliğinin erken teşhisi hayati önem taşıyor.
Her yıl en azından bir göğüs filmi çektirmek ve veterineriniz gerekli görürse kalp ritmini ölçen ekokardiyogram yaptırmak, hastalığı teşhis etmekte çok etkili yöntemler.
Düzenli veteriner kontrolleri, kedinizi ani bir kalp krizi ya da felçten koruyacaktır.
Tedavi: Ekokardiyogram sonuçları; kedide görülen/görülmeyen belirtiler ve muayene sonuçlarına göre veteriner ilaç tedavisi uyguluyor.
Kas-sinir sistemi bozukluğu
Kedinin kas-sinir sisteminde bazı sinir uçlarının işlevsizliği sonucu tüm hareket kabiliyetini bozan genetik bir sorun.
Doğuştan gelen ve çok ciddi aşamalarda kas zayıflıklarına sebep olabilen bu hastalığın görülme oranı çok yüksek ve yaygın olmamakla birlikte, kedilerde bugüne kadar sadece Devon Rex ve Sphynx ırklarını etkilemiş.
Doğumdan itibaren İlk 3 haftadan 5 aya kadar ortaya çıkabilen bu sendrom, bozukluğa yol açan geni taşımayan ebeveynlerin yavrularında hiç görülmezken; birinin taşıyıcı olması, yavruların %50’sinin de taşıyıcı olması anlamına geliyor.
Eğer, ebeveynlerin ikisi de bu sendromu yaşıyorsa o zaman ne yazık ki yavruların yakalanma riski %100’e yakın ve sonuçları ölümcül olabiliyor.
Belirtileri:
- Kısa aktivitelerde çabuk yorulma
- Sürekli yorgunluk
- Halsizlik
- Başta ve boyunda titreme ve sallanma
- Başın dik tutulamaması, yana ya da öne düşmesi
- Sık sık ön bacakları öne doğru uzatma ihtiyacı (chipmunk/dog-begging pozisyonu)
Önlem: Alabileceğiniz önlemler ancak, bir Sfenks kedisi sahiplenirken bu gene sahip olup olmadığını saygın kurum ve uzmanlarca yapılacak DNA testleriyle anlamak ve/veya taşıyıcı kedileri çiftleştirmekten kaçınan tanınmış yetiştiricileri tercih etmek olabilir.
Ayrıca taşıyıcı olduğu anlaşılan bir Sfenks kedisi sahiplenmeye karar verirseniz sorumlu bir hayvan sever olarak kısırlaştıracağınıza eminim.
Tedavi: Maalesef etkinliği yeterli araştırma ve veriyle kanıtlanmış kesin bir tedavisi yok. Ama, sabırlı ve şefkatli kedi sahipleri, işinin ehli uzmanların destekleyici bakımı çok yararlı olabiliyor.
Öte yandan iyi haber şu; bazı kedilerde hastalığın bir aşamasında belirtilerdeki ilerleme kesilip sabit kalabiliyor.
Sfenks Kedisi tarihi
Sfenks kedisinin geçmişinden bahsedecek olursak, bir hayli maceralı aslında.
1966’da Kanada Toronto’da kısa tüylü bir kediden doğal bir genetik mutasyonla kürksüz doğan Prune isimli erkek kedi büyük ilgi uyandırıyor.
Bunun üzerine yetiştiriciler kediyi ebeveyniyle çiftleştirip (evet kulağa çok itici geliyor ama yetiştiricilik literatüründe geriçapraz çiftleştirme –backcrossbreeding- diye tanımlanan bir yöntem bu!) yeni kürksüz yavrular elde ediyor.
Kısa bir zaman diliminde peş peşe kürksüz doğumlar, Sfenks kedisinin 60’ların sonunda bir kedi şampiyonasında statü kazanarak ırk tescili almasına kadar varıyor.
İşte tam o noktadan itibaren işler kötüye gitmeye başlıyor.
Yeni doğanlarda baş gösteren genetik sorunlar, ölüm oranlarında hızlı artış, hayvan severlerin ve kedi kulüplerinin ciddi muhalefetine yol açıyor.
Ve yetiştiricilere artan itirazlar 1971’de tescilinin iptaline neden oluyor.
Hikaye burada bitmedi elbette, çünkü Sfenks kedisinin ünü çoktan ülkesinin sınırlarının ötesine geçmişti bir kere.
Tuhaf görünümü ve zeki, cana yakın mizacı o kadar ilgi gördü ve sevildi ki; dünyanın dört bir yanındaki yetiştiriciler daha iyi sağlık koşullarına sahip ve aynı özellikleri taşıyacak bir ırk için çalışmalarına hız kazandırdı.
1978’de Kanada’dan Hollanda’daki bir yetiştiriciye gönderilen Sfenks kedisi, burada, bir İngiliz ırkı olan kısa ve kıvırcık tüylü Devon Rex’le çiftleştirildi.
Ondan 2-3 yıl önce Amerika’nın Minnesota eyaletinde, bir çift kısa tüylü çiftlik kedisinden doğan Epidermis ve Dermis isimli iki kürksüz kedi ise, yine kısa ve kıvırcık tüylü yine bir İngiliz kedisi Cornish Rex’le çiftleşmişti.
Bu iki deneme başarılı oldu ve nesiller içinde yeni özelliklerini koruyarak genetik tehlikeleri büyük oranda azaltılmış çok daha sağlıklı bir Sfenks ırkı oluşturuldu.
Irk olarak kaybettiği uluslararası statüyü; ilk kez, 2002’de CFA’nın (Cats Fanciers’ Assocination), ardından da peş peşe diğer saygın sicil merkezlerinin de tesciliyle yeniden kazandı.
Kısaca günümüzde bilinen haliyle Sfenks kedisi ırkı, Kanada kökenli olmasına rağmen, Avrupa ve Kuzey Amerika üzerinden gelen bu iki soy kanadının birlikte oluşturdukları uzun bir yoldan geliyor.
Hala bazı hayvan koruma kuruluşlarının ve derneklerin ırkın yetiştirilmesine itirazları olsa da; nadir kabul edilen Sfenks kedisine sahip olmak için yüksek meblağları gözden çıkaran ve uzun bekleme listelerine adını yazdıran kalabalık hayran kitlesi asla azalmıyor!
Peki, gördüğünüz gibi özenli bir bakıma, çok ilgiye ihtiyaç duymasına rağmen sevenlerinin her geçen gün arttığı bir kedinin sırrı, sadece dikkat çekici bir görüntü olabilir mi?
Sanmıyorum!
Bana kalırsa, Sfenks’i bugün dünyanın en popüler kedi ırkı listesinde ilk 10’a sokan eşsiz özelliği bu kadarla sınırlı değil.
Bu zeki ufaklık, fiziğini bizi tavlamak için bir fırsat olarak kullanıyor olabilir!
Çünkü kanımca bir Sfenks’in asıl büyüsü; bitip tükenmeyen neşesi, kendi dilindeki sevgi sözcükleri ve deli dolu halleriyle bizi kendine aşık ediyor oluşu.
Rahmetli Ferit ve Firdevs’in annesi. Tam bir hayvansever ama haşerat sevmez, fobisi var. Şirket müdürlüğü’nden emekli bir blog yazarı.
Bir cevap yazın